Gebze’deki facia göz göre göre “geliyorum” demiş!

Kocaeli’nin Gebze ilçesinde 7 katlı bir bina çöktü, Türkiye bir kez daha yapı güvenliği sorunu ile karşılaştı..

Antalya Belek Üniversitesi Öğretim Görevlisi Hasan Özcan, facianın kolonlardaki dikey iflas ve temel kusurları nedeniyle meydana geldiğini açıkladı.

Kolonlarda dikey iflas felaketin somut kanıtı

Hasan Özcan, çöküşün iki kritik zaafiyet zincirinden kaynaklandığını belirtti: binanın taşıyıcı sisteminde dikey iflas ve temel/zemin kusurlarının dış etkilere karşı savunmasız bırakması. Özcan, “Zemin kat kolonlarının dış kaplamasındaki dikey hizasızlık ve yerinden ayrılma, kolonun artık dikey yükü taşıyamadığını gösterir. Kolon kısalmaya başladığında beton yatay doğrultuda genleşir ve kaplamaları dışa iter. Bu, yapının aniden çökmesine yol açan en kritik sinyaldir” dedi.

Özcan, kolonlardaki dikey kısalma ve yatay genleşmenin, binanın taşıyıcı kapasitesinin sonuna geldiğini açıkça gösterdiğini vurguladı. “Böylesi bir durumda acil tahliye ve mühürleme dışında başka seçenek yoktur” diye ekledi.

Temel ve zemin kusurları dış etkilerle birleşti

Özcan, kolonlardaki dikey iflasın temel sorunlarla birleştiğini ifade etti. Bina, iddialara göre yeterince derin olmayan bir temele sahipti. Bu durum, diferansiyel oturmalara ve çevresel titreşimlere karşı dayanıklılığı düşürüyor.

Ayrıca, binaya yakın mesafede süren metro inşaatının çöküşü tetikleyici olabileceğini söyledi. “Metro kazıları ve tünel açma sırasında zeminde oluşan boşluklar, sığ temelin bulunduğu bölgelerde noktasal oturmalara yol açmış olabilir. Kolonlar, bu ani ve düzensiz oturmalar nedeniyle ek eğilme ve kayma zorlamalarına maruz kalmıştır” dedi.

Yapı güvenliğinde taviz verilmemesi gereken üç temel unsur

Hasan Özcan, Türkiye’de yapı güvenliğinin üç temel direğe dayanması gerektiğini belirtti:

Doğru temel derinliği: Temelin sığ olması, dış etkenlerin neden olduğu zemin hareketlerini kontrol etmeyi imkânsız kılar. Temel ne kadar derinse yapı o kadar dirençlidir.

Statik hesaba sadakat: Kolon, kiriş ve etriyeler hesaplanan yükleri taşımak üzere tasarlanmıştır. Hesaplardan sapmak, yapının güvenliğini tehlikeye atar.

Kaçak kata sıfır tolerans: Ruhsatsız kat eklemeleri, taşıyıcı sistemi zorlayan ek yük oluşturur. Özcan’a göre, Gebze’deki kolon kısalmaları büyük olasılıkla kaçak katların neden olduğu ek yükten kaynaklanmıştır.

Uzman uyarısı: en ufak sinyal bile ihmal edilmemeli

Özcan, yapı güvenliğinin ihmal edilmesinin yeni facialara yol açabileceğini vurguladı. “Kaplamadaki hizasızlık gibi en ufak sinyal bile, doğru statik hesap, yeterli temel derinliği ve kaçaksız yapı politikası ile ele alındığında felaket zincirleri kırılabilir. Bu üç unsurdan taviz verilmesi doğrudan can güvenliğine ihanet demektir” dedi.

Gebze’deki çöküş, yapı güvenliğinde ihmallerin ve eksik denetimlerin bedelini gözler önüne sererken, uzmanlar tavizsiz mühendislik uygulamalarının ve etkin denetim mekanizmalarının şart olduğunu bir kez daha hatırlattı.