İstanbul ve Ankara neden ‘Hayır’ dedi?

8 Nisan’da Yenikapı’daki miting alanını dolduranlara Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Başbakan Binali Yıldırım ile birlikte hitap etmişti.

Referandumdan bir gün önce de dörder miting yaparak İstanbul’da tüm ağırlıklarını hissettirdiler. Ancak son gün 4 ayrı yerde yapılan konuşmalar da evet oylarını iktidarın beklediği düzeye taşımadı.

İstanbul’da, CHP, HDP ve MHP içindeki muhaliflerin oluşturduğu ‘hayır’ bloğu az bir farkla öne geçmeyi başardı.
1 Kasım 2015 seçimlerinde yüzde 48.72 oy alan AK Parti ile 8.59 oy alan MHP’nin oluşturduğu ‘evet’ bloğunda referandum matematiği İstanbul’da şaştı. Evet oyları yüzde 50’nin üzerine çıkamadı.

İstanbul’da yüzde 50’nin üzerine çıkan ‘hayır’ oylarının temsilcileri, 1 Kasım 2015 seçimlerinde (CHP yüzde 30.44, HDP ise yüzde 10.55) oyların yüzde 40.99’unu toplamıştı. AK Parti geçen seçimlerde en yüksek oy aldığı Sultanbeyli, Sultangazi ve Esenler’de oy kaybı yaşadı.

BEŞİKTAŞ’TA REKOR

Hayır oylarının en yüksek çıktığı ilçe Beşiktaş oldu. Geçen seçimlerde CHP + HDP’nin yüzde 73.78 oranında oy aldığı Beşiktaş’ta hayır oyları yüzde 83’ü geçti. Beşiktaş’ı yüzde 80.2 ile Kadıköy, yüzde 77.42 ile Bakırköy izledi.
AK Parti 1 Kasım 2015’de Sultanbeyli’de yüzde 66.93 ile en yüksek oyu almıştı. MHP ise yüzde 5.24 (AK Parti + MHP toplamda 72.76) oya ulaşmıştı. Sultanbeyli’de evet oyları bu kez yüzde 70.48’de kaldı. Sultanbeyli’den son seçimde yüzde 24.57 oy çıkaran CHP + HDP ise hayır oylarını yüzde 29.5’a yükseltti.

ÜSKÜDAR’DA HAYIR

Esenler’de AK Parti yüzde 65.4, MHP yüzde 7.63 (toplamda yüzde 73) oy almışlardı. Referandumda iki parti toplam 66.4’de kaldı. 1 Kasım’da yüzde 24.47 oy alan CHP + HDP ise 16 Nisan’da yüzde 33.57’ye ulaştı.
AK Parti’nin 1 Kasım seçiminde İstanbul’da yüzde 60.58 ile en yüksek oy çıkardığı 3’üncü ilçe olan Sultangazi’de MHP ile toplam 65.82 olan oyları, referandumda yüzde 61.61’de kaldı. CHP ve HDP’nin yüzde 31.98 olan oy oranı yüzde 38.98’e yükseldi.

AK Parti’nin kalelerinden biri olan Fatih’te ‘evet’çiler yüzde 51.4 ile ucu ucuna önde bitirdi. Eyüp’te tam tersi oldu ve yüzde 51.4 ile ‘hayır’cılar öndeydi. Dikkat çeken bir diğer sonuç da Üsküdar’dan geldi. 1 Kasım seçiminde yüzde 57.47 olan AK Parti + MHP oyları, referandumda yüzde 46.8’le hayır cephesinin gerisinde kaldı. Oy kaybı yüzde 10’u aştı.

ANKARA: ÇANKAYA ETKİSİ

BAŞKENT Ankara’da nefes nefese bir yarış yaşandı. Önce evet oyları öndeydi, saatler ilerledikçe hayır oyları öne geçti. Siyasetin merkezi olan Başkent aynı zamanda memur şehri olarak bilinir. Ancak Ankara eski Ankara değil; sadece memur şehri olarak kalmadı, ticaretin, savunma sanayinin, inşaat sektörünün de kalbi konumuna geldi. Tüm bunlardan önemlisi Ankara eğitim seviyesi açısından Türkiye’nin en önde gelen şehirlerinden biri. Üstelik son yıllarda kentleşme oranı da çok yükseldi. AK Parti referandum sürecinde yaptırdığı araştırmalarda tam da bu konuyla karşı karşıya kaldı. Strateji ekibinin en çok tartıştığı konulardan biri buydu. Araştırmalarda eğitimli kesimin ve kentlileşme oranının yüksek olduğu illerde seçmenin ‘hayır’ diyeceği ortaya çıkmıştı. Eğitimli ve kentleşme oranı yüksek yerlerde yaşayan seçmenin beklentisi yüksek. Araştırmalara göre üstelik eğitim arttıkça iktidara yönelik eleştiriler de artıyor.

ÇANKAYA VE YENİMAHALLE ETKİSİ

Böyle bir atmosferde gidilen referandum sürecinde İstanbul ile birlikte sonucu merak edilen şehir Ankara’daydı. Başkentte Türkiye’nin aksine referandum sonucu yüzde 51 ile hayır çıktı. Ankara’daki hayıra götüren sonucu ilçe ilçe değerlendirecek olursak CHP’nin kalesi olan Çankaya’da yüzde 78.2 gibi bir oranla seçmen hayır yönünde oy kullandı. Başkentte seçmen sayısının en yoğun olduğu Çankaya’daki farka, yine CHP’li belediye tarafından yönetilen Yenimahalle İlçesindeki yüzde 57.5’lik hayır eklenince Başkent’teki tablo değişti. 25 ilçesi bulunan başkentte ikisi AK Partili, biri MHP’li belediye başkanları tarafından yönetilen Etimesgut (MHP ), Mamak (AK Parti) ve Elmadağ da (AK Parti ) hayır oranlarının yüksek olduğu yerlerdi.

GÖKÇEK ‘YÜZDE 58 EVET’ DEMİŞTİ

Başkentte genel tabloya bakacak olursak 25 ilçenin yalnızca 5’inde hayır oylarının önde çıkmasına rağmen Türkiye’deki fotoğrafın aksine başkentin tercihi ‘hayır’ oldu. Seçimden bir gün önce Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek’in yüzde 58 olarak açıkladığı ‘evet’ oyları beklenenin neredeyse yüzde 10 altında kaldı. AK Parti geçmiş seçimlerde olduğu gibi dış ilçelerden yüksek oy aldı. Çamlıdere yüzde 84, Akyurt yüzde 79, Pursaklar yüzde 76 ‘evet’ dedi ve aradaki farkın daha da fazla açılmasını engelledi.

YÜZDE 14’LÜK KAYIP

1 Kasım 2016 seçim sonuçlarına bakınca Ankara’da AK Parti’nin yüzde 48.98, MHP’nin yüzde 14.01 oy oranı vardı. Evet bloğu başkentte yüzde 63’ü oluşturuyordu. Bu oran referanduma yansımadı. AK Parti’den yapılan ilk değerlendirmede 1 Kasım seçimlerine göre arada oluşan yüzde 14’lük kaybın ana gerekçeleri olarak bunun bir sistem değişikliği olarak görülmesi, eğitim seviyesi ve kentlileşme oranı ile de ‘hayır’ arasında ters orantı olması gösteriliyor.

İZMİR: EVET HÜSRANI

REFERANDUMDA en fazla merak edilen sonuçların başında İzmir geliyordu. Başbakan Binali Yıldırım’ın özellikle son hafta üç gün kaldığı ve semt semt dolaştığı İzmir’de ‘evet’ cephesini hayal kırıklığına sokan sonuçlar çıktı. İzmir’de 1 Kasım 2015 seçimlerinde yüzde 42.38 olan evet cephesi, anayasa referandumunda yüzde 11.14 kayıpla yüzde 31.24’e gerilirken; yüzde 55.40 olan hayır cephesi ise oylarını yüzde 13.36 artırarak 68.76’ya yükseltti. Evet oylarının beklentilerin altında kalmasında MHP seçmeninin yeterli desteği sandığa yansıtamamasının da etkisi oldu. İlçe bazında sonuçları incelediğimizde tablo şöyle oluştu.

HAYIR OYLARI YÜKSELDİ

Konak’ta yüzde 62.4 olan hayır cephesi oyları 72.61’e çıkarken; evet cephesi oyları yüzde 35.5’ten yüzde 27.39’a geriledi. Karşıyaka’da oylarını yüzde 10.1 artıran hayır cephesi yüzde 73’ten yüzde 83.10’a yükseldi; evet cephesinin ise yüzde 25 olan oyu 16.90’a geriledi. Balçova’da hayır bloğu oyları ise yüzde 66’dan 78.51’e yükselirken; 32.1 olan evet cephesi oyları 21.49’a indi. Buca’da ise yüzde 51 olan hayır cephesi oyları 15.09 artarak 66.09 oldu; evet cephesi ise 46.8’den 33.91’e geriledi. Bornova’da hayır cephesi oylarını yüzde 54.1’den yüzde 68.41’e yükseltti; evet cephesi ise yüzde 11.41 azalışla 43’ten 31.59’a geriledi.

İzmir’de AK Parti ve MHP’nin önemli ilçelerinden Bergama’da ise 1 Kasım 2015 seçimlerinde yüzde 46.1 oy alan hayır cephesi bu kez 59.44’e ulaştı; evet cephesinin ise 51.1 olan oyları 40.56’ya düştü. Beydağ’da ise yüzde 49.8 olan hayır cephesi oyları yüzde 18.63 artarak 68.43’e ulaştı; evet cephesi oyları ise 44.8’den 31.57’ye indi. Kiraz’da oylarını yüzde 18.81 artırmayı başaran hayır bloğunun oy oranı yüzde 35.2’den 54.01’e çıktı; evet cephesi ise 14.11 kayıpla 60.1’den 45.99’a düştü. Ödemiş’te yüzde 45.1’lik olan hayır cephesi oyları yüzde 60.64’e yükseldi; yüzde 52 olan evet bloğu oyları ise yüzde 39.36’da kaldı.