Naylon poşette ücret tartışması

Avrupa Birliği (AB) ile uyum çalışmaları kapsamında Türkiye’de 2019’dan itibaren naylon poşetlerin marketlerde ücret karşılığı temin edilmesini öngören düzenleme, hayata geçirilmeden tartışılmaya başlandı. Plastik üreticileri, sınırlamaların plastik kullanımında caydırıcı olmayacağını savunurken, çevreciler ise düzenlemeye destek verdi ve plastik poşet kullanımını en aza indirecek kararların alınmasını istedi.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından AB mevzuatına uyum  çalışmaları kapsamında hazırlanan Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği  Taslağı, 1 Ocak 2019’dan itibaren hafif plastik torbaların satış noktasında ücret  karşılığı temin edilmesini öngörüyor.

Avrupa’nın belli ülkelerinde marketlerde plastik poşetlere yasak ve  sınırlamalar uygulanırken, Türkiye’de ise bazı zincir marketler düzenleme  yürürlüğe girmeden müşterilerine plastik poşetleri ücretli veriyor.

Konu hakkında tartışmaların devam ettiği Türkiye’de yılda yaklaşık 200  bin tonluk alışveriş poşeti üretiliyor. Endüstriyel, kilitli ve mağaza  torbalarıyla kargo ve elbise poşetleri gibi geniş bir ürün yelpazesi de  eklendiğinde bu miktar 510 bin tonu buluyor.

Türkiye’de market ve pazar poşetleri piyasasının büyüklüğü yaklaşık  1,5 milyar dolarken, taşıma torbalarının da içerisinde yer aldığı fleksibıl  (esnek) ambalaj sektörünün büyüklüğü ise yıllık 5 milyar doları buluyor.

Plastik taşıma torbası alanında net ihracatçı pozisyonunda olan  Türkiye’de, geçen yıl 6 bin tonluk plastik poşet ithalatına karşı ihracat 82 bin  ton olarak gerçekleşti. Türkiye’nin söz konusu ürünlerin ithalatı için ödediği  bedel 17 milyon dolar olurken, bu ürünlerin ihracatından elde ettiği kazanç ise  226 milyon doları buldu.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müsteşarı Mustafa Öztürk, satış  noktalarında bez torbayı teşvik etmek ve naylon poşet kullanımını azaltmak  amacıyla 2019’da naylon poşetlerin paralı verilmesi uygulamasını başlatacaklarını  söyledi.

Naylon poşeti birden kaldırmanın kolay olmadığını belirten Mustafa Öztürk,  “Bunun da bir sanayisi, yatırımcısı var. Bunu kademeli dönüşümle sisteme entegre  etmek istiyoruz. Bu sisteme geçtiğimiz an poşet miktarı yüzde 60 azalacak. O daha  sonra kademeli azalacak. Yani 2021- 2022’de artık hemen hemen poşet kullanılmaz  hale gelecek.” diye konuştu.

Mustafa Öztürk, düzenlemeyi ekonomiyi, vatandaşa ve üreticilere zarar  vermeyecek şekilde gerçekleştireceklerini ifade ederek bu geçişi eğitim ve  programlarla sağlayacaklarını kaydetti.

“SINIRLAMA ÇÖZÜM DEĞİL”

Plastik Sanayicileri Derneği (PAGDER) Yönetim Kurulu Başkanı Reha Gür,  yaptığı açıklamada, çevresel kaygılarla getirilen düzenlemelerin  destekçisi olduklarını ancak yasaklama ya da sınırlama gibi uygulamaların  sorunların boyutunu değiştireceğini, kamuoyu ve tüketiciler nezdinde  bilinçlendirme kampanyaları sürdürülmesinin daha doğru olacağını söyledi.

Naylon poşetlerin ücretli olması halinde tüketicilerin bir iki poşetin  taşıyabileceği ürünleri, poşete fazla para vermemek için bir poşete sığdırmaya  çalışacağını ifade eden Reha Gür, taşıma sırasında yaşanabilecek kopma ve  yırtılmaların hem tüketiciyi mağdur edeceğini hem de satış noktalarıyla  gerginliklere neden olabileceğini dile getirdi.

Reha Gür, atıklarının kaynagında ayrıstırılmasının öneminin herkes  tarafından anlaşılması gerektiğini vurgulayarak “Plastik poşetlerin amaçları  dışında ve aşırı tüketimi başta çevre olmak üzere plastik ham maddede ithalat  bağımlı olan ülkemizde ekonomik kayıplara da yol açmaktadır.” dedi.

“BİLİNÇLENDİRME ÇALIŞMASI YAPILMALI”

Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Genel Başkan Yardımcısı Ferda  Hekimci ise ücret karşılığı verilmesinin poşet kullanımında bir miktar düşüş  yaratsa da kapsamlı bir çözüm olmayacağını ifade etti.

Tüketicinin bilinçlendirilmesinin önemine işaret eden Hekimci,  araştırmaların poşetlerin ücretlendirilmesinin tüketiciler üzerinde caydırıcı bir  etki yaratmadığını, tüketicilerin alışverişte plastik poşet kullanmaya devam  ettiklerini gösterdiğini anlattı.

Hekimci, alternatif olarak doğa dostu torba üretmenin önemine  değinerek şunları söyledi: “Aslında yasaklar yerine bilinçlendirme çalışmaları yapılması  gerekiyor. Örneğin yapılan hesaplamalar, poşetleri tekrar kullanarak, haftada 6,  ayda 24, yılda 288 adet ve ortalama bir yaşam süresinde 14 bin 400 adet poşet  tasarruf edebileceğimizi gösteriyor. Her 5 tüketiciden 1’i bu şekilde hareket  etse 201 milyar 600 milyon adet poşetin tasarrufunu sağlamış oluruz.”

DOĞA DOSTU ALIŞVERİŞ ÖNERİSİ

Sürdürülebilir Üretim ve Tüketim Derneği (SÜT-D) Başkanı Prof. Dr.  Filiz Karaosmanoğlu da plastik poşet kullanımı konusunda tüketici bilinci  oluşturmanın önemine değinerek “Hepimiz plastik poşetlerin bize parasal bedelini  değil, bu güzel dünyamız, geleceğimiz ve ülkemiz ekonomisi için bedelini  bilmeliyiz. Bu bedelin çok büyük olduğu bilinirse, tüketiciler kişisel  önlemlerini derhal alacaktır.” diye konuştu.

Filiz Karaosmanoğlu, alışverişte doğa dostu bez çantaların kullanılmasını  tavsiye ederek “Alışverişlerimizi doğa dostu yapabiliriz. Plastik poşetleri  tekrar kullanalım. Az sayıda tüketelim.” dedi.

Greenpeace Akdeniz İletişim Sorumlusu Nilay Vardar da tek kullanımlık  plastiklerin çevreye zarar verdiğini ve üretiminin aşamalı sonlandırılması  gerektiğini vurguladı.

Yüksek oranda plastik üretilmesi ve tüketilmesinin geleceği tehdit  ettiğini bildiren Vardar, üretim yapan markalarla hükümetlerin plastik poşet ve  şişelerin tüketimini en aza indirecek kararları almasının önemli olduğunu  vurguladı.